İçindekiler
Ethereum L2, kendinden önce devreye giren ETH 2.0 yükseltmesinde meydana gelen problemleri ortadan kaldırmak amacıyla geliştirilmiş bir çözümdür. L2 çözümleri katmanlarda ve düğümlerde meydana gelen ufak çaplı problemleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak geliştirilmiştir. L2 çözümler, Layer1 üzerinde olmayan ancak Layer2 olarak adlandırılan ve blokzincire eklenmiş daha üst bir katmanda çalışır. Layer 1 katmanı Ethereum blokzinciri olarak tanımlanırken, Layer2 ise; ZkSync, Loopring, Aztec ve Optimism çözümleri içerisinde barındırmaktadır.
2.0 güncellemesi ile yeni versiyona geçiş planlandığı şekilde ilerlemişti fakat DApp kullanıcıları darboğaz oluşturan altyapısal problemlere acil bir çözüm arayışındaydı. Yukarıda bahsedilen darboğaz ve benzeri problemler L2 çözümlerini ortaya çıkarmış oldu. L2 çözümleri, önceleri Vitalik Buterin tarafından sıcak karşılanmıyordu ancak ağda meydana gelen problemlerin ortadan hızla kaldırılması için Ethereum Layer 2 kullanıldı ve kısa sürede gözde çözümler arasında yer almaya başladı.
Ethereum L2 Çözümleri Ne İşe Yarar, Nasıl Çalışır?
Layer 2 çözümler yukarıda da bahsedildiği gibi oluşabilecek darboğaz problemlerini ortadan kaldırmak amacıyla geliştirildi. Ethereum Mainnet’i üzerinde olmayan bu çözümler, çeşitli makineler (düğüm) üzerinde Mainnet’e paralel şekilde çalışmaktadır. Buradaki işlemler doğrudan Mainnet’e gönderilmez. İkinci katmandaki düğümlere gönderilir, düğümler ise bunları hızla işleyip, toplayarak en sonunda balya (rolloplar) haline getirir, Layer 1’e yazar.
Balyalama, diğer adıyla “rollop” çözümleri ise kendi içinde 2 ana kategoriye ayrılır:
- Zero Knowledge
- Optimistik
Sıfır bilgi anlamına gelen Zero Knowledge çözümünde, Layer 1 hedeflenerek çok sayıda işlem balyalanır. Layer2 makinelerde sıfır bilgi ispatları yapılır, varlık ispatları elde edilir. Son olarak bu ispatlar L1’e aktarılır. Optimistik çözümler olarak adlandırılan balyalamalar ise L1 katmanına yollanan işlemlerin çoğunluğunun gerçek işlem olup olmadığını test etmektedir.
Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?
Ethereum Layer 2 nedir konusundan sonra en çok merak edilenlerden biri de L2 çözümlerinin avantaj ve dezavantajlarıdır. L2 çözümleri ZK ve Optimistik çözümleri de barındırdığından pek çok avantaj ve dezavantaj ortaya çıkmaktadır.
Avantajları:
- Tüm akıllı kontratlar Layer1 ETH blokzincirine yollandığında oluşacak gas ücretlerini düşünmeden kolaylıkla yazılabilir.
- Optimistik çözümler blokzinciri altyapısı ile uyumludur.
- Özel bir ayarlama gerektirmez, kolay ve kullanışlıdır.
- Gerçekleştirilen tüm işlemler ZK sisteminde daha ucuza gelir.
- ZK ve Optimistik balyalama işlemleri, public kayıtlar üreterek kamuya açık bir halde kullanılır.
Dezavantajları:
- Dolandırıcılık olmasa bile, L2 çözümlerinde işlemlerin yapılması hızı Optimistik’ten daha yavaştır.
- Özel donanımlı üçüncü parti hesaplama şirketlerine ve makine parkına ihtiyaç duyulması maliyetleri arttırabilmektedir.
- ZK balyalama çözümleri, EVM ve Solidity programlama dillerine uyumlu değildir. Bu yüzden özel bir programlama dili gerekmekte.
- Optimistik sistemde para yatırma işlemleri hızlı ancak para çekme aşaması uzun sürmektedir.
Ethereum L2: Sonuç
Ethereum’da meydana gelen her türlü iyileştirme çalışmaları ETH tabanlı altcoinleri de önemli ölçüde etkiliyor. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi pek çok yönden avantaj ve dezavantajı bulunan L2 çözümlerinden en kullanışlısı Optimistik olarak öne çıkıyor. Sistemde sahtecilik ya da dolandırıcılık tarzı problemler yaşanmadığı sürece, dezavantajları da ortadan kalkmış oluyor.
Optimistik sistemde meydana gelen bir dolandırıcılık durumunda ise ZK sistemleri öne çıkıyor. Bu durumda akıllara “ara bir sistem geliştirilebilir mi?” sorusu geliyor. Şu anki sistemlerde bulunan dezavantajlar ileride 3. bir çözümü ortaya çıkarabilir. 3. Bir çözümle daha da iyileştirilen sistemler sayesinde Layer 2 coinler daha çok tercih edilecektir.
Daha fazla Nedir?, Kimdir?, Nasıl? ve Ne Oldu? haberine ulaşmak için tıklayabilirsiniz.
Gelişmelerden ve son dakikalardan haberdar olmak, kripto para dünyasında aktif bir yer edinmek istiyorsanız Telegram kanalımıza bekliyoruz.